در این نوشته شما می خوانید :
پیگمنت (Pigment) یا رنگدانه چیست؟
واژه پیگمنت (Pigment) یا رنگدانه برگرفته از واژه پیگمنتوم به معنی ماده رنگ آمیزی است. پیگمنت ها مواد رنگی هستند که به دو گروه پیگمنت های آلی و معدنی تقسیم میشوند. ویژگی های این دو گروه با یکدیگر متفاوت است. در این مقاله ابتدا طبقه بندی پیگمنت ها مطرح و سپس تفاوت های میان پیگمنت های آلی و معدنی بیان میشوند.
دانستن این تفاوت ها اساس انتخاب و کاربرد پیگمنت ها برای مصارف مختلف است.
ویژگی پیگمنت های آلی
پیگمنت یا رنگدانه آلی از منابع طبیعی به دست می آیند و قرن ها است که بشر از آنها استفاده میکند. در حال حاضر بیشتر رنگدانه های آلی مورد مصرف مصنوعی (Synthetic) و مرکب از مواد آلی شیمیایی هستند که بر روی هسته ای از هیدورکسید آلومینیم رسوب کرده اند.
در ساختمان شیمیایی پیگمنت های آلی زنجیره و حلقه های کربنی وجود دارد. هر چند ممکن است فلزات نیز (عناصر غیر آلی) در ساختار آنها وجود داشته باشد و به پایداری ویژگی های آنها کمک کند.
تعدادی از پیگمنت های آلی عبارتند از:
- پیگمنت های آزو
بزرگترین گروه از رنگدانه آلی مصنوعی و شامل طیف رنگ قرمز، زرد نارنجی تا آبی هستند. خواص رنگ آمیزی این گروه از پیگمنت ها عالی است، بیشتر طیف زرد تا قرمز دارند و در برابر نور مقاومت خوبی دارند. - پیگمنت های آنتراکینونی
دومین گروه از پیگمنت های پر مصرف هستند. پیگمنت های طبیعی که رنگ قرمز دارند همه به این گروه متعلق هستند. این پیگمنت ها در برابر نور و مواد شیمیایی مقاومت خوبی دارند و قدرت رنگ آنها به مراتب کمتر از پیگمنت های آزو است. - پیگمنت های پلی سیکلیک
ساختار شیمیایی معطر یا چند حلقه ای دارند. در برابر هوا، نور و رطوبت به خوبی مقاوم هستند. از پیگمنت های آزو گرانتر هستند و در صنایع مختلف نقاشی، لاستیک، پلاستیک، سیمان و غیره استفاده می شوند. پیگمنت فتالوسیالین مثالی از این گروه است. - پیگمنت های تریال کربونیوم
رنگهای سبز، بنفش و آبی تولید می کنند. این پیگمنت ها در برابر حلال ها مقاومت خوبی دارند اما در برابر نور حساس هستند و درخشش آنها نسبت به دیگر رنگ های آلی بیشتر است. کاربرد تجاری آنها در جوهر چاپ به ویژه جوهرهای بسته بندی است. پیگمنت دیواکسازین مثالی از این گروه است.
ویژگی پیگمنت های معدنی
پیگمنت یا رنگدانه های معدنی از زمین استخراج می شوند و انواع مصنوعی آنها با واکنش های شیمیایی نسبتاً ساده به ویژه اکسیداسیون ساخته می شوند. این رنگدانه ها فاقد عنصر کربن هستند و ساختمان شیمیایی آنها شامل نمک های فلزی است که از محلولها جدا شده و رسوب کرده اند. در بیشتر موارد برای یک رنگدانه طبیعی معدنی معادل مصنوعی آن ساخته شده است. رنگدانه های معدنی مصنوعی عملکرد و ویژگی های بهتری از انواع طبیعی خود دارند. این گروه شامل رنگدانه های سفید، سیاه، خاص و رنگی است.
از جمله رنگدانه های سفید میتوان به تیتانیم دی اکسید، سرب سفید، سولفات سرب، اکسید روی و آنتیمونی اشاره کرد. در حال حاضر دی اکسید تیتانیم مهمترین رنگ سفید مورد مصرف در جهان است. اکسید آهن، سرب قرمز، کادمیم قرمز، سیلیکوکرومات سرب، کرومات سرب، کادمیم زرد، اکسید کرومیوم، پلمبیت کلسیم، پراشین بلو و اُلترامارین بلو برخی از رنگدانه های رنگی هستند. اکسید آهن بزرگترین گروه از پیگمنت های رنگی معدنی است که در طیف وسیعی از رنگ ها تولید میشود و غیر سمی است. کربن بلک پیگمنتی سیاه و معدنی است.
مقایسه رنگدانه های آلی و رنگدانه های معدنی
در تفاوت رنگدانه آلی و معدنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
◾️ درخشان و روشن بودن: رنگ پیگمنت های آلی درخشان و پیگمنت های معدنی کدر است.
◾️ استحکام و پایداری: رنگدانه های معدنی پایدارتر هستند. رنگدانه های آلی تا 300 درجه سانتی گراد را تحمل میکنند.
◾️ شفافیت: پیگمنت های آلی شفاف هستند و پیگمنت های معدنی مات.
◾️ مقاومت در برابر نور: مقاومت نوری پیگمنت های آلی متفاوت و از ضعیف تا قوی است و پیگمنت های معدنی خوب است.
◾️ طیف رنگی سیاه و سفید: رنگدانه های معدنی دارای رنگهای سفید و سیاه هستند و نوع آلی آنها فاقد این رنگها است.
◾️ مقاومت شیمیایی (مانند مقاومت در برابر اسید و باز): رنگدانه های معدنی مقاومت کم و رنگدانه های آلی مقاومت خیلی خوبی دارند.
◾️ حلالیت: رنگدانه معدنی در حلالها حل نمیشوند اما پیگمنت آلی کمی حل میشوند.
◾️ میزان سالم بودن: رنگدانه های معدنی ممکن است سالم نباشند در حالی که رنگدانه های آلی همواره سالم و غیر سمی هستند.
موارد بالا که برای مقایسه و تعیین تفاوت های میان رنگدانه های آلی و معدنی مطرح شد از شاخص هایی هستند که به هنگام انتخاب رنگدانه های مورد مصرف در صنایعی مانند چرم، کاغذ، مصالح ساختمانی، سرامیک، پلاستیک، پارچه و غیره مورد توجه قرار میگیرند.
شما می توانید نیازهای صنعتی به رنگدانه های آلی و معدنی با کیفیت، قیمت مناسب و در طیف رنگی گسترده در زمینه جوهرهای چاپ، رنگدانه های پوششی و پلاستیک را به بهترین نحو از طریق هیلداس تهیه بفرمایید.
آموزش ساخت لوازم آرایشی توسط هیلداس
